Hoe prins Iwan zijn bruid vond
(Een Russisch sprookje over de zoektocht naar de ware partner)
Lang geleden leefden er een tsaar en een tsarina die drie dochters hadden, maar geen zoon konden krijgen. Zij wensten vurig dat hun dit geluk nog eens te beurt zou vallen en eindelijk werd hun wens vervuld.
Zij noemden het prinsje Iwan. Zijn moeder zong hem altijd in slaap met een liedje dat zij zelf verzonnen had:
"Slaap mijn kleine Iwan,
Slaap gerust en zacht.
Er is een prinses die op je wacht.
Marja Morevna zal met je trouwen
en jij zult een mooi paleis voor haar bouwen."
Ook later hoorde Iwan haar dit lied dikwijls zingen en hij vroeg zich af wie die geheimzinnige prinses toch zou zijn en hoe hij haar zou leren kennen. De jaren vlogen voorbij en op een dag werd de tsaar ernstig ziek. Vóór hij stierf, liet hij zijn zoon bij zich komen en zei hem: "Wanneer ik er niet meer zal zijn en er mannen komen die om de hand van jouw zusters vragen, moet je hen laten trouwen met degene die hun het meest bevalt, wie het ook moge zijn." Iwan beloofde het, waarna de tsaar voorgoed de ogen sloot. Kort daarop stierf ook de tsarina en zo bleef Iwan alleen met zijn zusters achter.
Op een mooie zomerdag werd de zon plotseling verduisterd en brak er een geweldige storm los. De bomen in het park bewogen als rietstengels heen en weer, bliksemschichten schoten door de lucht en donderslagen deden het paleis trillen. Even plotseling als de storm was los gebroken, was hij weer verdwenen. Iwan had, voor een van de vensters gezeten en dit hele natuurgebeuren gevolgd. Hij zag dat er nu drie jongemannen door het park naar het paleis liepen. Even later lieten zij zich door een bediende bij hem brengen. Zij maakten zij driemaal een diepe buiging en toen nam de oudste het woord: "Wees gegroet, prins Iwan! Wij zijn heel blij dat u ons hebt willen ontvangen. Sta mij toe ons aan u voor te stellen. Ik zelf ben Valk, de koning van alle vogels. Dit hier is mijn vriend Beer die regeert over alle viervoeters en deze jongeman is Slang, de koning van alle reptielen en vissen. Alle drie zijn wij dus machtige heersers van zéér goede familie en zeker ook niet onbemiddeld. Anders hadden wij u ook niet durven te bezoeken. U vraagt zich waarschijnlijk af wat het doel van ons bezoek is. Wij komen u om de hand van uw zusters vragen. Zij mogen zelf bepalen naar wie van ons hun voorkeur uitgaat."
Iwan zat er een beetje mee. Deze huwelijkskandidaten waren zeker van edele afkomst, maar hun dierlijke achtergrond beviel hem minder. Hij dacht echter aan de laatste woorden die zijn vader de tsaar tegen hem gesproken had en zei daarom: "Mijne heren, wat mij betreft hebt u mijn toestemming, maar ik moet natuurlijk ook vragen of mijn zussen het hiermee eens zijn." Iwan liet zijn zussen binnenkomen en vroeg of ieder van hen bereid was met een van de drie koningen te trouwen. De zusters knikten van ja en lieten hun blikken keurend over de jongelieden. Colja, de oudste, wees Valk aan als haar uitverkorene. Olga, de middelste, bleek voorkeur voor Beer te hebben, terwijl de jongste, Natasja, een oogje op Slang scheen te hebben.
Die zaak was dus heel snel geregeld en binnen enkele dagen vond de driedubbele bruiloft plaats. Ik zal maar niet vertellen met welke enorme feestelijkheden deze gepaard ging, want dan zou er geen ruimte meer overblijven voor de rest van het verhaal.
Nadat het feest achter de rug was, bleven de jonggehuwden nog enige dagen in het paleis om bij te komen en daarna vonden de zwagers het tijd worden om naar hun woonplaatsen terug te keren. Zij namen afscheid van de prins, waarbij zij hem hun cadeau overhandigden. Van Valk kreeg hij een musje, van Beer een rat en van Slang een kikkertje. "Wat moet ik daar nu mee?" vroeg Iwan verbaasd.
Valk, de meest spraakzame van de drie antwoordde: "Wanneer het in u op mocht komen ons te bezoeken om te zien hoe uw zusters het maken, dan behoeft u maar een van deze dieren los te laten om u de weg naar ons te wijzen. Wij hopen van harte u spoedig weer te zien!" De prins wuifde hen na tot zij uit het gezicht verdwenen waren... Wat een stilte viel er over het paleis, nu het gelach en het gebabbel van zijn zussen niet meer te horen was! De bedienden waren gewend onhoorbaar te lopen en alleen te spreken wanneer hun iets gevraagd werd. De eenzaamheid en de stilte drukten zwaar op de jonge prins. Om de verveling te verdrijven liep hij door de vele vertrekken van het paleis, keek nu eens hier, dan weer daar, en kwam ten slotte in de bibliotheek waar de boeken in dichte rijen stonden opgesteld, plank na plank en kast na kast. Er waren ook laatjes in één kast die afgesloten waren. Dit wekte de nieuwsgierigheid bij hem op en hij zocht net zo lang tot hij de sleuteltjes ervan gevonden had. In een van die laden ontdekte hij het dagboek van zijn moeder en hij begon erin te bladeren. Toen las hij: "Ik zong iedere dag het lied van prinses Marja Morevna voor hem, want ik wist zeker dat onze geliefde zoon met haar en alléén met haar, zou trouwen, maar waar zij woonde en op welke manier hij haar zou ontmoeten, was mij niet bekend."
Iwan sloeg het boek dicht en dacht na. Hij zei bij zichzelf: "Misschien moet ik haar gaan zoeken? Ik heb dan een doel en kan tegelijkertijd iets van de wereld zien. Dit paleis is wel mooi en groot, maar het leven is er eentonig en saai nu mijn zusters er niet meer wonen." Hoe langer hij erover nadacht, hoe enthousiaster hij voor het plan werd. Hij besloot eerst zijn zwagers op te zoeken, die hem misschien wel een goede tip konden geven. Hij maakte zich reisvaardig en nam de drie diertjes die hij van zijn zwagers gekregen had mee. Hij besteeg zijn paard en liet het musje vliegen om hem de weg naar koning Valk te wijzen. De mus vloog vóór hem uit van de ene boom naar de andere en wachtte elke keer tot hij hem weer had ingehaald. Na een tocht van enkele dagen kwamen zij op een open plek in het bos waar de mus bleef stilzitten. Daar stond een groot paleis. Toen Iwan afsteeg, kwam zijn oudste zuster hem al tegemoet hollen. Zij omhelsden elkaar of zij elkaar jaren niet gezien hadden. Colja nodigde haar broer uit binnen te komen en aan tafel plaats te nemen. Zij liet heerlijke spijzen en dranken opdienen en terwijl Iwan zich hier te goed aan deed, kwam zijn zwager binnen. Ook hij was blij om de prins weer te zien en vroeg hem: "Waarheen gaat de reis, prins Iwan? Heb je een bepaald doel voor ogen?"
De prins antwoordde: "Ik ben op zoek naar mijn bruid, Marja Morevna. Mijn moeder heeft altijd over haar gezongen toen ik klein was, maar ik weet niet waar ik haar moet zoeken. Kun jij mij soms een goede tip geven?"
"Ik dacht dat ik de hele wereld wel op mijn duimpje kende," antwoordde Valk, "maar van die prinses heb ik nog nooit gehoord. Ik zal het echter mijn onderdanen vragen en misschien komt er van hen wel een antwoord." De twee zwagers gingen naar buiten en daar floot Valk zó hard dat het over de hele wereld te horen was. Bij duizenden en bij tienduizenden kwamen de vogels uit alle windstreken aanvliegen en zetten zich neer op het dak van het paleis, op de balkons en de stoepen en in de bomen.
Valk gebood stilte en het gesjilpt en gefluit verstomde meteen. "Mijn trouwe onderdanen, wie van jullie heeft er ooit van prinses Marja Morevna gehoord?" Er kwam geen antwoord. Valk herhaalde de vraag, maar ook nu bleef het stil.
"Het spijt mij, zwager, maar ik kan je niet helpen. Misschien weten jouw twee andere zwagers er iets van," sprak hij tot Iwan. De prins nam afscheid van zijn zuster en haar echtgenoot en liet het ratje los dat hem naar het paleis van koning Beer bracht. Hier werd hij even hartelijk ontvangen, maar behalve een paar gezellige dagen waarin hij zich met Olga en Beer onderhield en herinneringen ophaalde, leverde het niets op dat hem verder hielp.
Iwan liet nu de kikker los die hem naar Slang, de koning van alle kruipende dieren en de vissen bracht. Diens paleis stond hoog op de rotsen aan de kust van de zee.
Slang en zijn vrouw Natasja waren ook erg blij om de prins weer te zien en zij maakten het Iwan op alle mogelijke manieren naar de zin. Na een paar dagen moest ook Slang bekennen nooit van deze prinses te hebben gehoord. Hij beloofde echter zijn onderdanen bijeen te roepen en het hun te vragen.
Zij begaven zich naar het balkon van het paleis en zagen daar, nadat Slang met een enorm gesis zijn volk samen had geroepen, het wemelde van de reptielen in allerlei soorten en afmetingen. Koning Slang vroeg of iedereen aanwezig was. Maar één oude kikker bleek nog te ontbreken. Het duurde even of ook deze kwam langzaam en moeizaam aangesprongen.
"Waar kom je zo laat vandaan?" vroeg Slang hem. "Had je mijn oproep niet gehoord?"
"Jawel, majesteit!" antwoordde de kikker buiten adem, "maar ik was héél ver weg in het land van koning Morevna en daarom kon ik niet eerder komen."
"Prins Iwan," zei Slang, "dit is de gids die je naar het rijk van koning Morevna zal brengen, daar zul je zijn dochter prinses Marja vinden. Deze oude kikker zal je ook vertellen wat je moet doen om haar tot vrouw te krijgen. Neem deze glazen pot mee." De prins volgde de kikvors tot zij bij een uitgestrekt strand aan de kust kwamen. Hier begon het dier zich op te blazen tot hij zo groot was als een hooiberg. Hij sprong in het water en riep tegen de prins: "Ga nu op mijn rug zitten, dan zullen wij de zee oversteken." De kikker voer zo snel als het snelste schip. Toch duurde het nog een paar dagen eer de andere kust in zicht kwam.
Na het bereiken van het strand nam de kikvors weer zijn normale gedaante aan en vroeg Iwan hem in de glazen pot te doen. "Laat alles verder aan mij over en volg mijn raad op dan zal alles goed gaan!" zei de kikker, terwijl zij zich op weg begaven. Zij kwamen bij een huisje waar Iwan aanklopte. Aan de vrouw die opendeed vroeg hij of hij mocht overnachten. Vóór zij gingen slapen, vertelde Iwan haar met welk doel hij gekomen was.
"Ach, prins Iwan, u had geen slechtere tijd kunnen uitkiezen," zei zij mistroostig. "Er hebben zich hier drie ridders uit barbaarse landen gemeld die met de prinses willen trouwen. Morgen zullen zij met elkaar vechten en degene die overwinnaar wordt, krijgt haar tot vrouw." De kikvors kwekte vanuit de glazen pot: "Maak u niet ongerust, prins Iwan! Sta morgen heel vroeg op, want de ochtend is wijzer dan de avond."
"Hé," zei de vrouw, "wij hebben nog een gast, en wel een zeer bijzondere: een kikker die kan spreken!" Toen vertelde Iwan haar hoe hij aan die kikker gekomen was en welke diensten deze hem tot nog toe al had bewezen. Het werd heel laat eer zij gingen slapen.
De volgende morgen voor dag en dauw begaven de prins en zijn metgezel de kikker zich naar het toernooiveld waar de wedstrijd gehouden zou worden. Daar zag hij voor het eerst Marja Morevna en zijn hart begon sneller te kloppen. De prins was nog nooit verliefd geweest, maar ook nog nooit had hij zo'n lief wezen aanschouwd.
Een trompet kondigde het begin van de tweekamp aan. De ridders vlogen te paard op elkaar af. Zij droegen geen harnas en waren met een lans gewapend. Na een hevig gevecht werd de minst sterke gedood. Daarna streed de overwinnaar met de derde ridder die al snel dood neerviel. Op het ogenblik dat de winnaar een buiging maakte voor de prinses, kwam prins Iwan naar voren en riep naar de ridder: "U vergist zich, edele heer! Ook ik wil de hand van de prinses en u zult dus ook nog met mij moeten vechten. Maar aangezien ik geen paard heb, zullen wij te voet met het zwaard om de prinses moeten strijden." Grommend steeg de ridder van zijn paard, trok zijn zwaard en stormde op Iwan af. Op dat moment sprong de kikvors vóór hem, zodat hij uitgleed en op de grond viel. Prins Iwan snelde toe en sloeg hem met zijn zwaard het hoofd af.
Het volk barstte in een luid gejuich los, want de drie ridders waren niet geliefd bij het volk. Ook de prinses was blij, want ze was niet graag met een van die vreselijke ridders getrouwd. En Iwan had een goede indruk op haar gemaakt al vanaf het eerste ogenblik dat zij hem gezien had. Spoedig daarop trouwde Iwan met de prinses, zoals zijn moeder hem voorspeld had. Toen er uit dit huwelijk een zoon werd geboren, noemde de prinses hem ook Iwan. Zij zong hem steeds in slaap met dit speciale liedje van haar:
Slaap mijn kleine Iwan,
Slaap gerust en zacht.
Jouw moeder houdt de wacht.
Wanneer je groot bent, zul je trouwen
en voor je vrouw een nieuw paleis bouwen.